Facebook
Twitter
Google+
RSS
- Anasayfa
- HaÅŸmet Demirbil
ÅžAÄ°R HALÄ°L SOYUER
YUNUSCA SEVMEK-SEVGÄ° SELÄ°… ÅžAÄ°R HALÄ°L SOYUER.
04 OCAK 1921 – 17 OCAK 2004
ŞİİRÄ° TOPLUMDAN,TOPLUMU ŞİİRDEN AYIRMAK MÜMKÜN DEĞİLDÄ°R.HER Ä°KÄ°SÄ°DE BÄ°RER VARLIK OLARAK DAÄ°MA Ä°Ç Ä°ÇE VE KOLKOLA OLMALIDIR. DELÄ° GÖNLÜM SEVMELERDEN BIKMADI,SEVGÄ° BENDE HÄ°Ç Ä°ZÄ°NE ÇIKMADI…Halil SOYUER
Türkiye’nin var oluÅŸ mücadele yılları, YUNAN iÅŸgali altındaki Balıkesir’in Havran Ä°lçesinde Halil SOYUER 1921 yılı Ocak ayında dünyaya geldi.Babası Bayburt’un Pulur Bucağından ve Akkoyunlu Sülalesinden Osman Efendi, Annesi Emine hanımdır. ÇocukluÄŸunda annesinin ninnileri ve ilk okul çaÄŸlarında Havrana gelen seyyar satıcılardan kitap sevgisiyle tanıştığı Kerem ile Aslı, Leyla ile Mecnun, KaracaoÄŸlan-, Yunus Emre’nin yaÅŸam öykülerini okudukça sevgi seli kalbinde çaÄŸlamaya baÅŸlamış ve “BENÄ°M ÅžU BEYAZLIK YAÄžAN KARDAKÄ°,YÜREĞİMDÄ°R ÅžU ÇATLAYAN NARDAKÄ°,KARACAOÄžLANIN TOROSLARDAKÄ°,TÜRKMEN KIZLARINDAN KALAN BENÄ°M.” diyerek hepsinin sevgi selini yüreÄŸinde yaÅŸattığını dile getirmektedir. 1940 yılında Balıkesir Lisesini bitiren SOYUER, ÅŸiire Lise çaÄŸlarında baÅŸladı. YetiÅŸmesinde edebiyat öÄŸretmenleri merhum Mahir Ä°Z ile merhum Cezmi Tahir BERKTÄ°N çok büyük etkisi oldu. Ä°lk ÅŸiiri 1937 yılında Balıkesir Lisesi (yılsonu) dergisi ALKIM’da
Yayınlandı. SOYUER “Åžiir, lise çaÄŸlarında içime girdi.”diyordu. Ä°smet SOLAK’sa ÅŸiir içine girmedi, doÄŸuÅŸundan itibaren. Ä°çi ÅŸiirle örüldü.”diyordu. AskerliÄŸinden sonra 1944 yılında Milli EÄŸitim Bakanlığında bir memuriyete atanarak Ankara’ya yerleÅŸti 1947 yılında kapatılana kadar Ankara Halkevinin Dil ve Edebiyat ÅŸubesi baÅŸkanlığını yürüttü. O yıllarda Ankara’da çok büyük ilgi gören ve her ay Ankara Halkevi Salonunda düzenlenen (ÅŸiir günlerinin ) Behçet Kemal ÇAÄžLAR’dan sonra hazırlayıcısı ve sunucusu oldu. 1947 yılında 27 Yaşında. Kendi yönettiÄŸi ÅŸiir toplantılarını “Åžimdi ÅŸiir çeÅŸmesinin MusluÄŸunu Açıyorum! diyerek açarmış. Önce genç arkadaÅŸları kürsüye çağırırmış. SOYUER, ÅŸiire yaklaşımı,onu seviÅŸi, sevdiriÅŸi, deÄŸer vermesi, koruması, kol-kanat germesiyle büyüktü… Åžiirle uÄŸraÅŸanlara ÅŸiiri sevenlere kendisini de sevdirmesini- saydırmasını bilmiÅŸti. Nezaket kurallarına uymakta gösterdiÄŸi incelikle, dostluÄŸuyla, insanca davranışlarıyla çok kiÅŸiden büyüktü. “ŞİİR OKUNURKEN ÇIT ÇIKMAMALI UÇAN SÄ°NEĞİN BÄ°LE VIZILTISI DUYULABÄ°LMELÄ°” diyerek dinleyenin kendini tüm benliÄŸiyle ÅŸiire vermesini ister ve gündeme getirirdi.Kimseyi kırmazdı, çaÄŸrıldığı ÅŸiir dinletilerine katılmaya gayret ederdi, 80 küsur yaşına raÄŸmen… Tüm ÅŸiir dergilerinde SOYUER’in
Åžiirlerini bulmak mümkündü. Onun ÅŸiirlerine yer veren dergilerin yayımcıları sanki “Bakın bizim dergimizdeki ÅŸairler arasında SOYUER imzası var diye övünç payı çıkarırlardı. Ä°lk ÅŸiir kitabı 1950 yılında (Liman) adıyla yayınlandı.20. ve son ÅŸiir kitabı “Seninle” 2003’te yayınlandı.(Kin-Kör kuyu- Gönül daÄŸları-Sonbahar çiçekleri-Sevgi burcu-Sevgi bende hiç izine çıkmadı-Sevgi baÄŸları-Bakış mektubu-Sormayın zaman akıp gidiyor….)
Memleketimizde yayınlanan birçok ünlü sanat dergisinde 1940 yılından beri ÅŸiirleri çıkan Halil SOYUER, BaÅŸkentte 1966-1969 yılları arasında (ÇABA) adıyla aylık bir sanat dergisi de yayınladı. 36 Sayı çıkan ÇABA da birçok genç ÅŸairin yetiÅŸmesine ve geliÅŸmesine yardımcı oldu.
Ä°zmir benim, Van benim
Åžeref benim, ÅŸan benim
Erzurum, Erzincan
Konya, Ardahan benim
Seneler kutlu bana
Aylar umutlu bana
Her an haykırıyorum
Türk’üm ne mutlu bana!
Cesaretim candadır
Åžöhretim dört yandadır
Benim asıl cevherim
Damardaki kandadır!
Seneler kutlu bana
Aylar umutlu bana
Her an haykırıyorum
Türk’üm ne mutlu bana!
SOYUER’in bu ÅŸiirini; Yıldırım GÜRSES, Sultaniyegah makamında besteledi. SOYUER, “Türk’ü ve vatanı sevdirmek gerek. Bu da ÅŸarkılarla, türkülerle, ÅŸiirle olur “ diyordu. SOYUER, “Åžiiri seven, gönül veren gençler çok okusunlar. Åžiiri seven insan; ailesini, vatanı daha çok sever. Åžiiri sevenin elinden
Kötülük gelmez. Åžiirden kötü ÅŸair çıkar, kötü insan çıkmaz. Åžiiri ne kadar çok seversek, toplum daha bir güzelleÅŸir, hırçınlıklar ortadan kalkar” diyordu. Åžiirlerinin genel karakteri 4 veya 5 kıtadan oluÅŸur ve bu hacim içerisinde duygularının en üst zirvesini sunmuÅŸtur, 1955 yılında memuriyetten istifa ederek gazeteciliÄŸe baÅŸladı. Ankara da günlük yayınlanan siyasi gazetelerde muhabirlik, istihbarat
ÅžefliÄŸi, yazı iÅŸleri müdürlüÄŸü ve aynı zamanda köÅŸe yazarlığı yaptı.1982 yılındı Adalet Gazetesi kadrosundan emekli oldu. SOYUER, sürekli Sarı basın kartı taşımaktaydı. Halkın konuÅŸtuÄŸu Türkçeye musiki ahengini yerleÅŸtiren Åžairimizin;”Åžiir bahçesinde açan çiçekleri etrafa deÄŸiÅŸik güzellikler kokular
Saçıyordu. SOYUER, duygu dünyamıza sadece ÅŸiirle girmedi;ÅŸarkılar kanat oldu ÅŸiirine; bir baÅŸka çeÅŸni verdi gönül bahçemize… SOYUER’in enfes ÅŸiirleri müzisyenlerin, bestekarların yüreÄŸinde ”müzik bahçelerinde yeni yeni çiçekler açtırmaya (!)”ve yankılan-maya baÅŸladı. Gönülleri ısıtan nefesiyle; ÅŸiirlerin büyüleyen mısralarında sevginin sıcaklığının yürekleri sardığını hissederiz bestelenen güftelerde, güftelerinde. Halil SOYUER’in ÅŸiirlerinden birçoÄŸu, Ä°ngilizce, Fransızca ve Farsçaya çevrildi. Bugüne kadar 76 ünlü bestekar tarafından 257 Åžiiri Türk Sanat MüziÄŸi dalında muhtelif makamlarda bestelenip ÅŸarkı yapıldı. Ülkemizin meslek kuruluÅŸları olan (MESAM) ile (Ä°LESAM)’ın asıl
Üyesidir.Ülkemizin ciddi kuruluÅŸlarınca açılan ÅŸiir yarışmalarında birincilik ödülleri de olan Halil SOYUER Türkiye Vakıflar Bankasının (Vakıf-Bank) 40.KuruluÅŸ Yıldönümü nedeniyle ülke genelindeki Sanatçılar içinde ÅŸiire hizmetlerinden dolayı (Altın) ödüle layık görüldü.1996 Yılında Bursa Kültür Vakfınca da Türk ÅŸiirine ve Türk Sanat MüziÄŸine hizmetlerinden dolayı altın plaketle ödüllendirildi. 1950 yılında yazdığı aruz ÅŸiiri, ÅŸarkı haline geldi.Ekrem GÜYER, Hicaz besteledi.Ä°lk bestelenen bu ÅŸiir ÅŸuydu:
Hançeri aÅŸkınla ey yar,
Gönlüm üzre vurma hiç…
Öyle bir derde giriftarım ki,
Halim sorma hiç
AÄŸladıkça gözlerimden
Kan gelir yaÅŸ yerine
Öyle bir derde giriftarım ki,
Halim sorma hiç.
Dünya ÅŸairler kongresinde ülkemizi temsil eden Halil SOYUER’in adı HAVRAN’da bir caddeye verildi,Mini bir anıt kitabesi yapıldı ama kesinlikle Bir Heykeli ve Åžiirlerinin ÅŸarkıları tanıtılmalıdır.Anıt mezarı KazdaÄŸları gölgesindedir.Ayrıca Balıkesir BüyükÅŸehir Ziya Tan baÅŸkanlığında Belediye Meclisince (Fahri HemÅŸerilik) unvanına layık görüldü.2003-TRT Genel MüdürlüÄŸü de SOYUER’in hayatını (Yörelerimiz-Türkülerimiz) programı içinde çekim yaparak iki ayrı programda ebedileÅŸtirdi.Ä°stanbul Åžairler ve Bestekarlar DerneÄŸince 1999 yılında yılın “Åžair Babası” seçilerek ödül aldı. 1945 yılında Münevver Hanım’la niÅŸanlanmış.Anadolu Ajansı memurlarından Münevver Hanımla 1946’da evlenmiÅŸ. Elli yedi (57) yıllık hayat arkadaşı için; “-EÅŸim Münevver, dünya iyisidir.Bazen geç giderim, ertesi günü gelirim; bana ne sual sormuÅŸtur, ne de asık surat çorbası piÅŸirmiÅŸtir.” Diyordu. Münevver-Halil SOYUER çiftinin Nursel GÜNDÜZ ve Birsel YEŞİLSOY adında iki kızı ve Emrah adında bir oÄŸlu vardır. Çocuklarının evlenmelerinden de Görkem GÜNDÜZ, Sıla YEŞİLSOY ve Efekan SOYUER adında üç de torunları bulunmaktadır. Sevgi dizeleri-mısralarıyla kalpleri feth etmiÅŸ kumandan gibi yüreÄŸi sevgi ve aÅŸk dolu ÅŸairler sultanı, önce güzel insan, sonra da güzel ÅŸair. DostluÄŸu ise pek kolay anlatılır türden deÄŸil.Ä°ÅŸte dostlukla ilgili dedikleri:
“Dostluktan ayrılsak boÅŸta kalırız,
Dost taş olsa, altın sayar alırız.
Dost nerede olsa, arar buluruz;
Sarar sarmalarız yarasını biz…”
Åžair yazar Mustafa CEYLAN, Halil SOYUER’in hayatını ve ÅŸiirlerini 300 sayfalık bir kitapta dile getirmiÅŸ ayrıca Åžair Ayhan Ä°NAL’da “Åžair Halil SOYUER’in Hayatı- Åžiirleri adında 150 sayfalık bir kitap yayınlamıştır. Erzurum Atatürk Üniversitesi, Elazığ Fırat Üniversitesi, Malatya Ä°nönü Üniversitesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi ve Ä°zmir 9 Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültelerince Halil SOYUER’in ÅŸiirleri lisans ve doktora tezi olarak ele alınmıştır. Üniversitenin edebiyat çevreleri;”Halil SOYUER edebiyatta klinik bir vaka” demiÅŸler. Bilim adamları yurt içinde ve yurt dışında ÅŸairleri incelemiÅŸler. SOYUER’in bir örneÄŸini ne yurt içinde, ne de yurt dışında bulamamışlar. Çünkü 70 yaşından sonra, aÅŸk ÅŸiiri yazma iÅŸi bitiyor. Halil 80 yaşında bile hala en ateÅŸli aÅŸk ÅŸiirleri yazıyordu.81 yaşında, genç ÅŸairlerden çok daha güzel aÅŸk ÅŸiirlerini nasıl yazdığı sorulduÄŸunda, SOYUER ÅŸöyle yanıtlamıştı; “-Vallahi, ben de bilmiyorum. Kendim yazmıyorum onu. Bana yazdıran bir güç var. Ne yapayım, geliyor, yazıyorum” demiÅŸti. Halil SOYUER, halkın anlayacağı tarzda yazıyor. Åžiirlerinde herkes kendisini buluyor. Anadolu’yu adım adım gezerek halk edebiyatımızın kaynağına inmiÅŸ, onun inceliklerini çok iyi kavramıştır. SOYUER, Halk Åžiiri geleneÄŸine baÄŸlı bir ÅŸair. Åžiirleri; sevgi, çiçek ve gençlik kokuyor. Halk ÅŸiirini, modern ÅŸiir anlayışıyla günümüze taşımış, halk ozanı içtenliÄŸinde akıcı ve coÅŸkun bir ırmak gibi, özentisiz bir dil kullanmış. Geçimi, aÅŸkı, sevgisi, saygısı hep ÅŸiirle olmuÅŸ ÅŸiirden almış yaÅŸama gücünü. Bütün dünyası ÅŸiir üzerine kurulmuÅŸ; ÅŸiirle uyuyup, ÅŸiirle uyanmış. Halkın konuÅŸtuÄŸu Türkçeye bir musiki ahengini yerleÅŸtirdiÄŸi ÅŸiirlerinde aÅŸk, sevgi, kader ve ölüm temalarını iÅŸleyen ancak ÅŸiirlerine toplu olarak bakıldığında, O’nun bir sevgi yi çığ gibi büyüttüÄŸü görülür.Åžöyle der yıllar için dizelerinde;
Yıllar bir dökümhane, kalıp kalıp geçiyor,
Ne uzuyor gelirken, ne kısalıp geçiyor.
Binbir çile içinde derde yenik düÅŸenler;
Bu dünyadan ÅŸöyle bir nefes alıp geçiyor.
OyuncaÄŸa dönmüÅŸüz bayramların elinde,
Ramazan, Kurban derken, ömür gelip geçiyor.
Yaşın altmışı buldu, hele düÅŸün SOYUER;
Mevsimler gözlerine gülüp gülüp geçiyor.
Sevginin ÅŸiiriyle; sevgi dağıtıcısı, sevgi ÅŸakıyanıydı. Tüm hayatını sarmış, tüm gövdesini sarmıştı sevgi… Sevgi denince SOYUER geliyordu akla. Sevgiler dolusu kitapları sevgiler dolusu ÅŸiirleri var.
Evet, aÅŸk (SEVGÄ°) iki kiÅŸiliktir.Åžairimiz ve bizler! … Bu böyle sürüp gidecek. Åžairimiz ve biz dostlarından sonrada! Çünkü ne diyordu ÅŸair: “Sevenler ölür de, sevgiler ölmez!.. Bu koca evrende bir sis çanı gibi çınlar dursun sevgiler…HÄ°CÄ°VLERÄ°NDEN GÜNCEL BÄ°R ÖRNEK.”Bu ne biçim hırs böyle, bu ne biçim insanlık, dostluÄŸu kardeÅŸliÄŸi bir türlü bulamıyor,-Ä°nsanlar ÅŸu Kedi,Köpek,At kadar olamıyor. Bir gün karlı daÄŸlarda çaresiz kalırsak, gönlümüzü ısıtıverecek Kardelenler beklenmedik bir yerlerde belirivereceklerdir… Zeki Müren’den dinlerken aşık olduÄŸum “HANÇERÄ° AÅžKINLA EY YAR GÖNLÜM ÜZRE VURMA HÄ°Ç ”ÅŸarkısıyla yaÅŸamını incelediÄŸim, BURSA ERGUVAN GÜNLERÄ°,ÅŸiirlerinde,1998 yılı Erdinç Çelikkol hocamla “BÄ°R BURSA AKÅžAMINDA SANAT ”gecesinde sahne ışıklarında tanıdığım ve 2000 yılında Edremit Belediye BaÅŸkanı Tuncay Kılıç ve üçümüz dostluk yemek sohbetinden sonra kızı Nursel’in armaÄŸan ettiÄŸi kitaplarında ve kalbimde yaşıyor, anıt mezarının önünden her geçiÅŸimde canlı anıları yüreÄŸimde hissediyorum. YOKTA NOKSAN ARANILMAZ-YASA BUDUR VAR EKSÄ°LÄ°R-NE SIRDA TÜKENÄ°R Ä°NSAN-NE Ä°NSANDA SIR EKSÄ°LÄ°R-ELDEN ELE,RENKTEN RENGE-ÖLÜM SELDÄ°R CAN BÄ°R YONGA-GÄ°DERSEK BÖZULMAZ DENGE-HALÄ°LLERDEN BÄ°RÄ° EKSÄ°LÄ°R... 76 ÜNLÜ BESTAKARIN 257 ŞİİRLERÄ°NDEN BESTELÄ°DÄ°KLERÄ° ÅžARKILARINDAN BÄ°R DEMET…GideceÄŸin yere benide götür-Taç eyledim her kahrını,-AkÅŸam olur gizli gizli aÄŸlarım-Sevgi çiçekleri açtı bu mevsim. Gönlümdeki yangın_Alev alev yakıyorsun -O güzel gözlerin-Hasta gönlüm-Cümle ÅŸarkılar yârim-Kaç yıldır duruyor…Bakış mektubu-Havran ovası-Ä°zmir benim Van benim...
17 yıldır Türk ÅŸiiri öksüz… 17 yıldır ÅŸiir dinletileri Onsuz… 17 yıldır heceler SOYUER’siz… 17 Ocak 2004 ‘te yitirdiÄŸimiz büyük ÅŸairimizi saygı ve rahmetle anıyorum.
HAVRAN
Åžu dünyada sende açtım gözümü
Ömür boyu sen güldürdün yüzümü
Sende yedim ilk zeytini, üzümü
Altındır toprağın taşın, Havranım
Kasım gelir Zeytin güler daÄŸlarda
Kadın, çoluk çocuk yollardı
Sırıklar ellerde, sepet kollarda
Kışın fazla olur işin havranım
Gözü var diyorlar sende Kazdağı’nın
Her mevsim yemyeşil dalın yaprağın
Bereket fışkırır taşın toprağın
Cıvıl cıvıl öter kuÅŸun havranım
KocadaÄŸdan kuÅŸlar insin ovana
Zeytin varken kaçmaz ekmek yavana
Böyle geçsin kışın yazın Havranım.
Dört köÅŸenden tarih akar soyunca
Turp otu ye, gel zeytin ye doyunca
Yüzün gülüp dursun yıllar boyunca
Aman çatılmasın kaşın Havranım.!
BÄ°R BURSA GECESÄ°
Tambur mahallesinin yay sokağı içinde
Sadun Aksüt o gece neler neler var etti
NaÄŸmeler birer birer dökülürken tellerden
Yay coÅŸtu sevincinden. Tambur iftihar etti
Åžaçından sakalına bir mesaj indi sandım
Aklından geçenleri gözleri ikrar etti
Efendilik garında durdurup treni
Bir ÅŸahane geceyi hepimize yar etti
Duyunca yıllar sonra Perihanın sesini
Gam kaçtı Mudanya’ya orda intihar etti
Büyüdü Serap Mutlu Akbulutlar içinde
Nihaventten başlayıp hicazda karar etti
Okurkan şarkıları o kadife sesiyle
Gönlümüzdeki kışı bozdu Ä°lkbahar etti
Kalbini dostlarına açan Erdinç ÇELÄ°KKOL
Kadeh güzergahında Tik-Tak ta ısrar etti
Dört bestakar gelince bir araya o gece
Åžaire güfte diye her biri ihtar etti
Gönül yapılarında Etenin imzası var
Allah onu doÄŸuÅŸtan ÅŸiire mimar etti
O geceyi yaratan oydu GÖNLÜFERAH,ta
Muhabbet meclisinde bizi bahtiyar etti
Sende öyle bir gönül varki Halil Soyuer
Yüz yaşına gelmeden seni ihtiyar etti
HAÅžMET DEMÄ°RBÄ°L
