Facebook
Twitter
Google+
RSS
- Anasayfa
- Kubilay S. Öztürk
Eski Çöp Depolama Sahalarının Islahı
ÇEVRE GÜNDEMÄ°
DeÄŸerli dostlar, geçen hafta kentsel yaÅŸamın kaçınılmaz sonuçlarından biri olan katı atık sorununa deÄŸinmiÅŸtik. Mevcut taşımalı sistemin, sürdürülebilirliÄŸine dair kamuoyunda tereddütler olduÄŸunu da söylemiÅŸtik. Katı atık sorunundaki yegane çözüm, geri dönüÅŸüm konusunu ciddiye almaktan, daha az çöp üretmekten ve her türlü katı atığı kaynağında ayrıştırarak deÄŸerlendirmekten geçiyor. Bu çözümler hayata geçirilene kadar, konuya pek çok kez geri dönmek zorunda kalacağız sanırım.. Öte yandan, geçmiÅŸ yıllardan miras kalan, vahÅŸi çöp depolama alanlarının ıslahı (rehabilitasyonu) konusu da, mutlaka halledilmesi gereken bir baÅŸka önemli sorun. Zira, eski çöp depolama alanlarına artık katı atık bırakılmaması, tek başına çözüm anlamına gelmiyor. Çünkü eski çöplükler havayı, suyu, toprağı kirletmeye devam ediyorlar. Sizlerden gelen e-maillerde de, daha çok bu hususta sorular vardı. O nedenle, konuyu biraz daha açalım bu hafta.
Åžüphesiz katı atıklara dair tespitler, sadece Balıkesir’e özgü bir hal deÄŸil. Ülkemizde, her ilde ve ilçede mutlaka en az bir adet vahÅŸi çöp depolama alanı bulunuyor. Günümüzde, çevre konusuna bakış açısının kısmen deÄŸiÅŸmesi ve kamuoyunun bu yöndeki talepleri doÄŸrultusunda, teknolojik geliÅŸmenin desteÄŸi de alınarak, hem yerel yönetimler ve hem de merkezi yönetim, vahÅŸi çöp depolama alanlarının ıslah edilmesi konusunda ciddi adımlar atıyorlar. Bu konuda, baÅŸarılı pek çok proje gerçekleÅŸtirildi. UzaÄŸa gitmeye de gerek yok, Balıkesir’in giriÅŸindeki eski vahÅŸi çöp depolama alanına, böyle bir proje uygulandı. Bilmeyenler, ÅŸimdi oradan geçerken eskiden çöplük olduÄŸunu bile anlayamazlar. Ege kıyısındaki tüm ilçelerimiz de, kendileri için iÅŸte böyle bir uygulamanın hayata geçirilmesini talep ediyorlar artık.
Bu projelerde önce, çöp tepeleri kazılıyor, gerekirse taşınıyor, serilip sıkıştırılıyor. Sonra, gaz drenaj bacaları açılıyor, filtrelenip drene edileceÄŸi noktalar inÅŸa ediliyor, çakıl ile dengeleme ve gaz drenaj tabakası örtülüyor. Kil serilerek mineral sızdırmazlık tabakası oluÅŸturulması, toprak tabakası ile üstünün kapatılması, aÄŸaçlandırma iÅŸlerinin yapılması, tel çitle sahanın çevrilmesi, yaÄŸmur drenaj kanallarının yapılmasıyla da iÅŸlemler tamamlanıyor. Ä°lerleyen yıllarda ise, sahanın durumu sürekli takip ediliyor. Çünkü bu ÅŸekilde yerinde ıslah edilen çöplüklerin, tümüyle doÄŸaya kazandırılması onlarca sene sürüyor. Yapılan iÅŸlemler ana hatlarıyla böyle. Bazen, eski vahÅŸi çöp depolama alanlarının özelliklerine göre farklı uygulamaların yapılması da gerekebiliyor. ÖrneÄŸin bazı çöp alanlarına belli bir eÄŸimle ÅŸevlendirme yapılıyor, saha düzenlenerek sızıntı suyu toplama havuzu yapılıyor, yakınındaki akarsularla baÄŸlantısını kesecek sızdırmazlık teknikleri uygulanabiliyor vb.. Bütün bu ıslah çalışmalarının hedefi ise aynı. Toprağın ve yer altı-yerüstü sularının kirlenmesini önlemek; çöp alanından çıkan gazların yangınlara ve patlamalara yol açmasını engellemek; daha saÄŸlıklı ve temiz bir çevreye sahip olmak. Yıllardır Körfez bölgesinde yapılması beklenen de özetle budur. Edremit, Burhaniye, Ayvalık, Gömeç ve Havran çöplüklerinden, yıllarca yangınlar eksik olmadı. Artık bu alanlara katı atık atılmıyor ama her an tekrar yangınlar çıkabilir. Tehdit de oluÅŸturabilir alevleri, günlerce için için yanabilir de. DiÄŸer yandan her yaÄŸmur sonrasında, bu çöplüklerden sızan kapkara sular dereleri kirletmeye devam ediyor. Özetle, Ege kıyısındaki Balıkesir ilçelerinde bulunan eski çöp alanlarının ıslahı ve yeniden doÄŸaya kazandırılması mutlaka gerekiyor. Bu, hem bizim yaÅŸam sürelerimizde görmek, yaÅŸamak istediÄŸimiz bir kazanç olacak; hem de yarınlara böyle bir borcumuz var.
Peki, bu ıslahı kim yapacak? Yasalar bu görevi BüyükÅŸehir Belediyesine vermiÅŸ. “Ä°lçe belediyelerinin hiç sorumluluÄŸu yok mu?” derseniz, elbette var. En azından bu sahalara yeni katı atıklar boÅŸaltılmasını önleyebilirler. Park ve bahçe budama atıkları, anılan sahalara gitmese yeter. Zira budama atıklarını, halen metan gazı çıkan bu sahalara sermek, alenen yangınlara davetiye çıkartmak anlamına geliyor.. Islah görevini üstlenmesi gereken BüyükÅŸehir Belediyesi’nin ise, karar vermesi gereken çok ciddi süreçler var önünde. Öncelikle iÅŸin maddi boyutu var. Kaynağı dışardan bulmayı, mevcut bütçeyi bu iÅŸle tüketmemeyi isteyecektir bütün seçilmiÅŸ baÅŸkanlar. Zira yapılacak öyle çok iÅŸleri var ki. KronikleÅŸmiÅŸ sorunların çözümüne ek kaynak bulmaları gerekiyor. Sonra, ıslah iÅŸleminin mevcut sahalarda yapılıp yapılamayacağı hususu da, belediyelerin bir baÅŸka önemli sorunu. Ä°ÅŸin yetki tarafı onlarda ama sahanın mülkiyeti baÅŸkalarına ait ise, ıslah iÅŸlemleri biraz zorlaşıyor. ÖrneÄŸin uzun vadeli kiralanmış sahaların, sahibine “alındığı gibi” teslimi taahhüt edilmiÅŸse ne olacak? Ya ıslah edilecek saha, tarım alanlarının ortasında kalmış veya çok yakınına kadar konutlar inÅŸa edilmiÅŸse? Vaktiyle belirlenen çöp alanının yeri yanlışsa, stratejik bir hata varsa, çöp barajının imali kusurluysa? Ä°ÅŸte böylesi hallerde, eski vahÅŸi çöp depolama sahalarındaki birikintinin taşınması gerekiyor. Bu elbette önemli bir maliyet. Ayrıca cevaplanması gereken bir baÅŸka soru daha var: nereye taşınacak?
Ä°ÅŸte bu noktada, bütçe ve maliyet unsurları kadar, bilimin de devreye girmesi gerekiyor. Zira o sahadaki çevre sorununu gidermek için, seçilecek yeni sahanın yeri çok önemli. Elbette bir baÅŸka saha gözden çıkarılamaz, birini kurtarmak için diÄŸeri feda edilemez. Bu anlamda, Körfez’deki eski çöp alanlarında bulunan bütün birikimlerin, taşınarak Havran’ın Tepeoba Köyü yakınındaki maden çukuruna gömülmesi söylentisi, kamuoyunda önemli bir tedirginlik yaratıyor. Körfez’de yaÅŸayanlar hem eski çöplüklerin ıslahını istiyorlar, hem de bu söylentideki iÅŸe akılları pek yatmıyor. Köye çok yakın, orman alanının ortasında ve Thebe antik kenti yakınında bulunan, terk edilmiÅŸ böyle bir açık maden ocağına çöplerin taşınması, hiç kimseye akılcı gelmiyor. Bunun iki nedeni var. Önce, bu ocaÄŸa yığılacak eski çöplerin doÄŸayı kirletmeyeceÄŸine dair bilimsel ve tarafsız bir çalışma yok ortada. Zaten çukurun dibinde zehirli suyla dolu bir göl var, bir de bunun üzerine eski çöpler mi yığılacak? Sızdırmazlık nasıl saÄŸlanacak? Gaz çıkışı boruları bu derinliÄŸe nasıl inÅŸa edilecek?. Sonra, o sahayı çalıştıran ÅŸirket, bakanlığa verdiÄŸi taahhüdü yerine getirmeyip de, niçin burayı belediyelerin çöple doldurmasını istemekte? Vaktiyle “Åžubat 2012 tarihinde hizmete alacağımız tesisimizin 13 yıllık proje süreci tamamlandıktan sonra çalışılan alanlar Çevre ve Åžehircilik Bakanlığı Uygulama YönetmeliÄŸi çerçevesinde Rehabilite edilerek doÄŸaya yeniden kazandırılacaktır” diyen ÖzdoÄŸu Madencilik ÅŸirketinin faaliyeti sona erdi ama iki senedir bu sözünü yerine getirmiyor. Åžimdi bu çukura çöp gömmek, “kolay çözüm” olarak ortaya konulabilir mi?
Körfez bölgesinde yaÅŸayanlar, artık vakit geçirmeksizin eski çöp depolama alanlarının ıslahını istiyorlar. Burası çok net. Ancak, bunun için makul, bilimsel ve akılcı çözümler üretilmesinden yanalar. “Kolay” gibi görünen çözümler ise inandırıcı görünmüyor. Åžirket bir maliyete katlanmıyor, yapması gereken iÅŸten kaçınıyorken; bölgemizde yeni ve çok önemli bir baÅŸka çevre sorunu yaratmamak gerek.
KUBÄ°LAY S. ÖZTÜRK
