“YERLİ” VE “YERLİLİK?!”(1)
Bazı konular, kavramlar, var ki,
üzerinde düşünülmeye muhtaçtır.
Ele alınıp üzerine kafa yorulması,
ilgilileri ve meraklıları tarafından
konuşulması, tartışılması ve hatta
üzerine yazılması da ihtiyaçtır.
Öyle ki konunun toplumda da,
öyle veya böyle, karşılığı var.
Doğrusu var, yanlışı da var.
Çünkü gerçekliği var.
Neyse!
Başka tanımlamaları olsa da,
özellikle sosyolojik olarak,
sosyolojik-tarihsel olarak
“yerli”; bir yerin ilk sakini,
bir yerleşimi ilk kuran,
oturduğu bölgede,
yaşadığı bölgede
doğup büyüyen;
ataları da aynı
yerde yaşamış olandır.
Elbette bu bir gerçekliktir.
Kim ya da kimlerse, öyledir.
Hatta öyledir ya da değildir;
konu muhataplarını ilgilendirir.
Doğruluğu yanlışlığı başka şeydir.
Konuyu böyle belirttikten sonra;
soru “Kim ya da kimler “yerli”dir?”
tartışmasıyla genellikten kurtulup,
özelleşmektedir.
Çünkü sosyal, kültürel, politik olarak,
farklı noktalara da çekilebilmektedir.
“O yerlidir, filan yerli değildir” gibi,
özellik de göstermektedir.
Diyelim, dede-baba Balkan Savaşı’nda
ya da Birinci Dünya Savaşı yıllarında;
ya da mübadelenin olduğu zamanlarda,
Türkiye’ye gelip Ege’de, Marmara’da
bir yerlere yerleşmişler olanlar var.
Veya kendisi doğmasa da çocukları,
torunları gelinen yerde doğmuşlar.
Bu durumda, hangisidir yerli olan?
Gelinen yerde doğmayan dede, baba;
yoksa çocuklar veya torunlar mıdır?
Peki o halde kimdir yerli olanlar?
Örneğin Girit Savaşı’nda çıkıp
bu bölgelere gelenler midir?
Kafkasya’dan, Balkanlar’dan;
başka başka uzak diyarlardan;
Kuzeyden, güneyden, doğudan
gelip geçerken yurt tutanlar mı?
Yüz yıl önce gelen, iki yüz yıl,
üç yüz yıl, dört, beş yüz yıl
önce gelip yerleşenler mi?
Kaç yıl önce gelen, kaç yıl
sonra gelene göre yerlidir?
Ya da ne zaman gelinirse,
kaç yıl önce gelinirse
orada yerli olunur?
Yerleşip kendisi doğmasa da,
kendisinden doğanlar mıdır?
Doğum yeri olarak yazılması mı?
Kaç yıl önce veya kaç yıl sonrasında
şu veya bu nedenle gelenlerdir?
Yoksa konu biraz duygusal mıdır?
Ekonomik, sosyal, siyasal mıdır?
Neye göre, kime göre ve nasıldır?
Evet, kimlerdir o yerde “yerli” olanlar?
Anlaşılacağı üzere konu çok yönlüdür.
Belki de “yerlilik” daha başka şeydir.
Konu üzerinde durmakta hayır var.
Hatta, zevkli yanları da var.
Olabildiği kadar. ..
YAVUZ CEMİL YAVUZ